Organeller ve Görevleri

Organeller ve Görevleri

• Kloroplast: Bitkilerin özellikle de yeşil taraflarında bulunan kloroplast, temel görevi fotosentezi gerçekleştirmektir. Kloroplastlar iki zardan meydana gelerek stroma ve granadan oluşmaktadır. Grananın çevresi stroma diye adlandırılan sıvı ile doludur. Stroma da RNA, DNA ve ribozom gibi fotosentez enzimleri yağlar, karbonhidratlar, su, mineraller ve protein bulunmaktadır. Kloroplastta atp üretimi yapılır. Fakat sentezlenen atp üretimi dışarıya verilmemektedir. Kendilerine özel DNA yapıları ile kendilerini eşleyebilmektedirler.
• Ribozom: Her hücrede bulunan bir organel çeşididir. Hücredeki en küçük organellere ribozom adı verilir. Ribozomun görevi, hücre içine giren aminoasitlerden protein sentezi yapmaktadır. Proteinler de hücrenin en önemli yapı taşlarından birisi olduğundan ötürü, ribozomlarda hücrenin en önemli organelidirler.
• Lizozom: Alyuvar hücrelerin dışında tüm hayvan hücrelerinde bulunan lizozom, bitki hücrelerinde hiç bulunmaz. Lizozom organeli zarla çevrilidir. İçinde sindirim enzimleri bulundurarak hücre içerisinde ve dışında sindirimi gerçekleştirmektedir. Karaciğer ve akyuvar hücrelerinde bol miktarda bulunarak, yaşlanmış olan organellerin parçalanmasında yardımcıdır. Lizozomlar hücre savunmasında görev alırlar. Spermin baş kısmında bulunup, yumurtanın delinmesini sağlamaktadır. Lizozom organelinin bozulması sonucu mutasyon görülmektedir. Eğer lizozom zarı patlarsa, hücreleri kendini sindirerek eritir. Bu olaya da otoliz adı verilmektedir. Ölü canlıların ardından görülen kötü koku bunun sonucunda ortaya çıkmaktadır.
• Endoplazmik Retikulum: bu organel hücre zarını çekirdek zarına bağlayan kanallar sonucunda meydana gelmektedir. Embriyo hücreleri, yumurtalar ve eritrositler hariç bütün ökaryot hücrelerinde bulunmaktadır. Endoplazmik retikulum kendine özel bir yapıya sahiptir. E. R zar üzerinde bulunan ribozomların sentezlemiş olduğu protein moleküllerini golgi cisimciğine taşımaktadır. Bunun yanında hücre içi dolaşımı sağlar. Yani küçük molekül yapışa olanları ve iyonları gerekli bölgelere taşımaktadır. Ayrıca çizgili kaslarda kasın kasılmasında ve kas gevşemesinde etkin rol oynamaktadırlar.
• Mitokondri: Oksijenli solunum ile enerji üreten hücrelerin tümünde bu organel bulunmaktadır. Mitokondri enerji üretiyorsa bir hücre organelidir. Mitokondri sayıları genellikle hücrenin yağısına göre değişkenlik gösterir. Fakat enerji ihtiyacı fazla olan sinir ve kas hücrelerinde mitokondri sayısı daha fazladır. İki katlı zarar sahip olan mitokondri organeli yeşil mavi alglerde ve alyuvar hücrelerinde genellikle bulunmaz. İç kısmında solunum enzimlerini, protein, RNA, DNA ve mineral bulundurur.
• Golgi Cisimciği (Aygıtı): Hücrenin yapısında genellikle hücre tabanında ve sentrozom yakınlarında bulunmaktadır. Golgi cisimciği üst üste yığılan yassı keselerden meydana gelir. Bu keseler hücre zarının yapısına katılırlar ve bu da zarın genişlemesini ve hareket etmesini sağlar. Golgi cisimciği, salgı yapan hücrelerde daha çok gelişmiştir.
• Koful: Koful öz suyu bulunan zarlı keselere denir. Genellikle tek hücreli canlılarda ve bitkilerde bulunmaktadır. Kofulun hücre sindiriminde, madde alışverişinde ve boşaltımını gibi durumlarda çeşitleri bulunmaktadır. Bitkilerin yaşlı hücrelerinde büyük koful bulunurken, genç bitki hücrelerinde çok sayıda küçük koful bulunmaktadır.
• Plastitler: Genellikle bitkilerde bulunur. Yapısında renk pigmenti olan organeldir. Plastitler yapısı bakımından üçe ayrılmaktadır. Bunlar kloroplast, kromoplast ve lökoplasttır. Kloroplast yeşil renkli plastit çeşidi olup fotosentez ile görevli organeldir. Genellikle bitkinin yaprak kısımlarında bol miktarda bulunur. Kromoplast bitkiye kırmızı, turuncu ve sarı rengini veren bir tür plastit çeşididir. Lökoplast ise bitkinin ışık almayan bölgelerinde bulunur ve renksizdir. Görevi besin depo etmektir.
• Sentrioller (Sentrozom): Dik şekilde duran iki sentrozomdan meydana gelmiştir. Bu sentrozomlar insan ve hayvan hücrelerinin bölünmesinde iğ ipliklerini üretmek ile görevlidirler.